Η επανάσταση του Ανδρίσκου ή ψευδο-Φίλιππου κατά της Ρώμης
Από τον ιστορικό-συγγραφέα
William Goulielmos
Το 197 π.Χ. οι Ρωμαίοι υπό τον ανθύπατο Titus Flaminius νίκησαν στις Κύνος Κεφαλαί τον Μακεδόνα ηγεμόνα Φίλιππο τον πέμπτο. Το 190 π.Χ. οι Ρωμαίοι υπό τον ύπατο Lucius Scipio και πιο γνωστό αδελφό του τον Publius Scipio νίκησαν τον σύμμαχο του Φίλιππου, τον πανίσχυρο Σελευκίδη αυτοκράτορα Αντίοχο τον τρίτο στην Μαγνησία (στην Μικρά Ασία). Το 168 π.Χ. οι Ρωμαίοι υπό τον ύπατο Aemilius Paulus νίκησαν τον γιο του Φίλιππου, τον Περσέα, στην Πύδνα. Με την σύλληψη (συρμό σε θρίαμβο) και φυλάκιση του Περσέα τελείωσε η τελευταία Μακεδονική δυναστεία, αυτή που δημιούργησε ο Δημήτριος ο Πολιορκητής, ο γιος του Αντίγονου του μονόφθαλμου και η Φίλα, η κόρη του Αντίπατρου.
Δεκαέξι χρόνια μετά την μάχη της Πύδνας το 152 π.Χ. κατά τον (Βυζαντινό λόγιο) Ιωάννη Ζωναρά, ο Ανδρίσκος, ένας βαμβακάρης από το Αδραμύττιον της Μικράς Ασίας, πήγε στην Μακεδονία και δήλωσε πως είναι ο γιός του νεκρού Μακεδόνα βασιλιά Φιλίππου του πέμπτου, ο Φίλιππος ο νεότερος. Ο Aνδρίσκος, αφού απέτυχε να ανακηρυχθεί βασιλεύς της Μακεδονίας (ελάχιστοι τον πίστεψαν), κατέφυγε στην αυλή του Σελευκίδη ηγεμόνα Δημήτριου του Σωτήρα, στην Αντιόχεια. Ο Δημήτριος Σωτήρας, σαν μαριονέτα της Ρώμης, συνέλαβε τον Ανδρίσκο και τον έστειλε δέσμιο στην Ρώμη, ως επαναστάτη. Ο Διώδορος Σικελιώτης πιστεύει πως πολλοί πολίτες της Αντιόχειας προτίμησαν τον Ανδρίσκο ως ηγεμόνα, παρά τον διεφθαρμένο Δημήτριο Σωτήρα και για αυτό o τελευταίος τον παρέδωσε στους Ρωμαίους. Ο Δημήτριος Σωτήρας είχε δωροδοκήσει με τα λεφτά του λαού την Ρωμαϊκη σύγκλητο για να του επικυρώσει την εξουσία !!!! Ο Titus Livius αναφέρει πως ο Ανδρίσκος δήλωνε πως τον μεγάλωσε ένας Κρητικός υπηρέτης του βασιλιά Φιλίππου και πως στα δώδεκά του, πριν πεθάνει ο Κρητικός, του αποκάλυψε την αληθινή ταυτότητά του και βασιλεύς του άφησε μεγάλους θησαυρούς. Ο Ανδρίσκος εγκατέλειψε το Αδραμήτιον και κατέφυγε στην Αντιόχεια μήπως τον συλλάβουν οι άνδρες του βασιλιά Ευμένη ΙΙ.
Ο Ανδρίσκος παρέμεινε σε Ρωμαϊκή φυλακή από το 152 π.Χ. έως το 149 π.Χ. Το 150 π.Χ. σαν από θεία δίκη ο Σελευκίδης συνεργάτης των Ρωμαίων ο Δημήτριος Σωτήρας ηττήθηκε και σκοτώθηκε σε μάχη από τον σφετεριστή Αλέξανδρο Βάλα. Κατά τον Ιωάννη Ζωναρά, το 149 π.Χ. ο Ανδρίσκος δραπέτευσε από την Ρώμη, πήγε στα σύνορα Μακεδονίας Θράκης και ενώθηκε με τους Θράκες φύλαρχους Τήρη και Βαρσάβα και κατέλαβε την Μακεδονία και τμήμα της Θεσσαλίας. Ο Ανδρίσκος ανακηρύχθηκε βασιλέας Φίλιππος ο έκτος και έλαβε ενισχύσεις από το Βυζάντιον. Ο Διώδορος Σικελιώτης πιστεύει αντιθέτως πως κάποιοι Ρωμαίοι αξιωματούχοι που συγκινήθηκαν από τις ψευδείς ιστορίες του Ανδρίσκου διέταξαν την ελευθέρωσή του και πως ο τελευταίος δεν δραπέτευσε. Ο Διόδωρος προσθέτει πως ο Τήρης που έδωσε το πρώτο μικρό στράτευμα εκατό ανδρών στον Ανδρίσκο είχε παντρευτεί κόρη του ηγεμόνα Φίλιππου του πέμπτου και πίστεψε πως είναι ο κουνιάδος του. Ο Ρωμαίος Velleius Peterculus αναφέρει πως ο σφετεριστής Ανδρίσκος φόρεσε βασιλικά διαδήματα.
Κατά τον Ιωάννη Ζωναρά, το 148 π.Χ. ο Scipio Nasica, ο οποίος στάλθηκε από την σύγκλητο στα σύνορα της Μακεδονίας να εκτιμήσει την κατάσταση, οργάνωσε ένα εκστρατευτικό σώμα, έδωσε γραπτή αναφορά και ζήτησε ενισχύσεις. Ο στρατός του πραίτορα Publius Juvencius Thalna ενώθηκε με τον στρατό του Scipio Nasica και εισέβαλε στην Μακεδονία. Ο στρατός του Ανδρίσκου νίκησε τον Ρωμαϊκό στρατό υπό τον Πραίτορα Publius Juvencius Thalna σε μάχη. Ο πραίτωρας σκοτώθηκε και ένα μεγάλο μέρος του στρατού σφάχθηκε ενώ οι επιζώντες δραπέτευσαν κατά την διάρκεια της νύχτας !!!! Ο Ανδρίσκος για να βελτιώσει την θέση του συνέλαβε και εκτέλεσε διάφορους φιλο-Ρωμαίους Μακεδόνες. Προς το τέλος του 148 π.Χ. ο Ανδρίσκος συμμάχησε και με ακόμη ένα Θράκα φύλαρχο, τον Βύζη. Δυστυχώς ο Πολύβιος και οι Ρωμαίοι ιστορικοί Florus, Eutropius και Titus Livius δεν μας δίνουν μία ακριβή περιγραφή της περίφημης αυτής Ελληνικής νίκης και της Ρωμαϊκής Ρεμπούμπλικας, αναφέρουν μόνο ότι οι Ρωμαίοι είχαν βαριές απώλειες. Παραδόξως και ο Περσέας είχε λίγο πριν την ήττα του μια σημαντική νίκη κατά των Ρωμαίων. Την ίδια περίοδο οι Ρωμαίοι άρχισαν να πολιορκούν την Καρχηδόνα και τις συμμαχικές της πόλεις. Κατά τον Αππιανό, οι πολιορκούμενοι από τους Ρωμαίους Καρχηδόνιοι υπό τους Hasdrubal και Himilco που έμαθαν για τη νίκη των Ελλήνων έστειλαν πρεσβεία στον Ανδρίσκο. Οι Καρχηδόνιοι πρεσβευτές ενθάρρυναν τους Έλληνες και τους Θράκες να συνεχίσουν τον αγώνα κατά της Ρώμης και υποσχέθηκαν πως σύντομα θα στείλουν διά θαλάσσης ενισχύσεις. Λόγω του θαλάσσιου αποκλεισμού της Καρχηδόνας από τους Ρωμαίους οι ενισχύσεις δεν ήρθαν ποτέ.
Το επόμενο έτος, το 147 π.Χ., οι Αχαιοί υπό τους Μεγαλοπολίτες Διαίο και Κριτόλαο επαναστάτησαν και αυτοί κατά της Ρώμης και βασάνισαν Ρωμαίους πρέσβεις στην Κόρινθο. Επίσης επαναστάτησαν οι Βοιωτοί υπό τον Πυθέα, οι Μεγαρείς και οι Αρκάδες. Ταυτόχρονα ένας Μακεδόνας, ο Αλέξανδρος, που δήλωνε πως είναι γιος του νεκρού Μακεδόνα ηγεμόνα Περσέα, με τους λιγοστούς άνδρες του ανακηρύχθηκε βασιλεύς της περιοχής του Νέστου. Η Ρωμαϊκή ρεπούμπλικα είχε ανοίξει πολλά μέτωπα, τους Καρχηδόνιους του Hasdrubal-Himilco, τους Μακεδόνες του Ανδρίσκου, τους Θράκες φύλαρχους Βύζη, Τήρη και Βαρσάβα, τους Μακεδόνες του Αλέξανδρου, τους Αχαιούς του Διαίου και του Κριτόλαου, τους Βοιωτούς του Πυθέα, τους Μεγαρείς, τους Αρκάδες, το Βυζάντιον και τους Ισπανούς επαναστάτες του Viriathus !!!
Η κυρία πηγή για τα την επανάσταση του Ανδρίσκου είναι ο μέγας Έλλην ιστορικός και συγκλητικός Κάσσιος Δίων που σώζεται σε επιτομή του Βυζαντινού λόγιου Ιωάννη Ζωναρά. Οι Ρωμαίοι υπό τον πραίτορα Quintus Caecilius Metellus Macedonicus έφθασαν στην Μακεδονία και ενώθηκαν με τους Περγαμηνούς πεζοναύτες του προδότη ηγεμόνα Άτταλου ΙΙ, κοντά στην Πύδνα. Ο στρατός του Ανδρίσκου σημείωσε ακόμη μία μικρή νίκη κατά του Ρωμαϊκού ιππικού !!! Ο Ανδρίσκος έκανε όμως το λάθος να διασπάσει τις δυνάμεις του, ένας μέρος του στρατεύματος λεηλάτησε την Θεσσαλία. Οι Ρωμαίοι νίκησαν σε μάχη τον στρατό του Ανδρίσκου που παρέμεινε στην Πύδνα (στην τοποθεσία όπου οι Ρωμαίοι νίκησαν τον Μακεδόνα βασιλέα Περσέα το 197 π.Χ.). Ο Ανδρίσκος δραπέτευσε με τους επιζώντες και μάζεψε νέα στρατεύματα. Οι Έλληνες ηττήθηκαν στην τρίτη και τελική μάχη, κάπου στην Θράκη. Ο Ανδρίσκος αποπειράθηκε να ξαναδραπετεύσει αλλά ο προδότης Θράκας φύλαρχος Βύσης τον συνέλαβε και τον παρέδωσε στους Ρωμαίους. Ο Ρωμαίος ιστορικός Eutropius αναφέρει πως οι Έλληνες έχασαν είκοσι πέντε χιλιάδες άνδρες!!! Ο Eutropius ίσως υπερβάλλει στο μέγεθος των νεκρών. Ο μικρός στρατός του επαναστάτη Αλέξανδρου, χωρίς να δώσει καν μάχη, διαλύθηκε και κατέφυγε στην Δαρδανία !!! Λίγο αργότερα ο Ανδρίσκος οδηγήθηκε σε θρίαμβο στους δρόμους της Ρώμης. Λίγο αργότερα ο Ανδρίσκος μάλλον θα εκτελέστηκε, καθώς τα ίχνη του χάνονται. Η τύχη των Θρακών φυλάρχων και του Αλεξάνδρου μας είναι άγνωστη. Κατά τον Διόδωρο Σικελιώτη το Βυζάντιο τιμωρήθηκε από τους Ρωμαίους, για την αποστασία του, είναι άγνωστο ακριβώς πώς.
Κατά τον Παυσανία, το 146 π.Χ. ο στρατός του Caecilius Metellus νίκησε τους Αχαιούς στην Σκαρφεία (κοντά στις Θερμοπύλες) όπου σκοτώθηκε ο Κριτόλαος και κατόπιν νίκησε τους Αρκάδες σε δεύτερη μάχη στον Ορχομενό. Ο Βοιωτάρχης Πυθέας συνελήφθη και εκτελέσθηκε. Τον Ρωμαϊκό στρατό τον ανέλαβε ο αδίστακτος ύπατος Lucius Mummius Achaicus. Οι Αχαιοί είχαν μία αρχική νίκη κατά των Ρωμαίων στον ισθμό της Κορίνθου. Στην δεύτερη μάχη στον Ισθμό όμως οι Αχαιοί ηττήθηκαν. Ο Διαίος αυτοκτόνησε και ο Lucius Mummius κατέστρεψε και λεηλάτησε την εκκενωμένη πλούσια πόλη Κόρινθο. Με την βοήθεια των Βερβέρων, του ηγεμόνα τους Μασίνισσα και Ελλήνων της Σίδης και ανδρών του Πόντιου ηγεμόνα Μιθριδάτη του Ευεργέτη, οι Ρωμαίοι υπό τον Scipio Aemilianus Africanus Νumantinus κατέλαβαν και διέλυσαν εκ θεμελίων την Καρχηδόνα και συνέλαβαν τον Hasdrubal και τον έσυραν σε θρίαμβο. Κατά τον Αμμιανό Μαρκελλίνο ο Έλλην ιστορικός Πολύβιος ήταν παρών στην πολιορκία. Όσον αφορά τον προδότη βασιλέα της Περγάμου Άτταλο ΙΙ, ο ανιψιός του ο Άτταλος ΙΙΙ, ο τελευταίος της δυναστείας των Ατταλίδων, με τον θάνατό του παρέδωσε την χώρα στους Ρωμαίους το 133 π.Χ. (μόλις δεκατέσσερα χρόνια μετά την ήττα του Ανδρίσκου). Το 129 π.Χ. ο Περγαμηνός επαναστάτης Αριστόνικος ηττήθηκε και εκτελέσθηκε.
Η επανάσταση του χαρισματικού Ανδρίσκου, ενός ταπεινού βαμβακάρη από τον Αδραμύτιον που κατάφερε δύο σημαντικές στρατιωτικές νίκες κατά των Ρωμαίων, μαζί με τις επαναστάσεις των Αχαιών που είχαν και αυτοί μία νίκη, και λίγα χρόνια αργότερα η επανάσταση του Αριστόνικου ήταν η τελευταία ελπίδα των Ελλήνων για αποτίναξη του Ρωμαϊκού ζυγού. Δυστυχώς οι προδότες ηγεμόνες και η διχόνοια δεν έλειψαν και από την Ελληνιστική περίοδο. Οι πηγές που διαθέτουμε είναι σε μορφή επιτομής και δεν μας δίνουν πολλά στοιχεία για τον χαρακτήρα του Ανδρίσκου και για το πώς κατάφερε ένας απλός πολίτης να επιφέρει τόσες ζημιές στην ακμάζουσα και αήττητη Ρωμαϊκή Ρεπούμπλικα.
